Vraag: Tijdens het duiken kan ik onder water gewoon een kompas gebruiken om te navigeren. Maar hoe bepaalt een onderzeeër zijn positie?

Antwoord:

Gps en andere radionavigatiemiddelen zijn onder water niet bruikbaar doordat de signalen vrijwel niet door water heen komen. Sonar is beperkt bruikbaar voor militaire onderzeeboten omdat de signalen door een vijand onderschept worden. Een normaal, magnetisch kompas is in een onderzeeër niet bruikbaar omdat de grote hoeveelheid metaal het magnetisch veld verstoort. Hiervoor wordt dan een gyrokompas gebruikt; een gyroscoop die het noorden aanwijst.

Gegist bestek

Als men ook de snelheid weet, is het mogelijk om de positie te bepalen ten opzichte van het startpunt. Door dit continu te doen, op zeer kleine tijdsintervallen (dit heet integreren), kunnen het gevaren traject en de huidige positie worden bepaald. Dit wordt ook wel ’dead reckoning’ (gegist bestek) genoemd. Hierbij is het echter van belang kennis te hebben van de zeestromingen.

Traagheidsnavigatie

Een manier waarbij de kennis over de stromingen niet nodig is, is het gebruik van traagheidsnavigatie. Hierbij gebruikt men een ’inertial measurement unit’ (IMU), welke de versnellingen in drie richtingen meet, samen met de oriëntatie van de boot. Door de versnellingen te integreren kan men de snelheid bepalen in de twee richtingen noord/zuid en oost/west. Door deze snelheden te integreren kan men dus weer de positie bepalen ten opzichte van het startpunt.
Doordat de IMU de versnellingen en snelheden bepaalt ten opzichte van de aarde en niet het water, is kennis van de stromingen overbodig.

ir. B. Lubbers,
Mathematical Geodesy & Positioning