Global warming: opwarming van de aarde door de uitstoot van broeikasgas(CO2), die afkoeling verhindert en warmte gevangen houdt in onze atmosfeer. Oorzaak van de mondiale temperatuursteiging en in stand gehouden door de verbranding van fossiele brandstoffen (olie, kolen, gas).
Global dimming: bij de moderne productieprocessen komen deeltjes vrij (as, roet, zeepresten, fijnstof, aarde, zwavel), die zich verbinden met de waterdamp in de wolken. Dit heeft tot gevolg dat de wolken minder zonnestralen doorlaten, dan normaal. Deze versluiering zorgt ervoor dat minder warmte onze planeet bereikt. In industrieële gebieden wordt tot 20% teruggekaatst. Global dimming is een rem op global warming.
De dagen na de aanslagen op 11 september 2001 waren onverwacht helder en zonnig. Prof. Travis van de universiteit van Wisconsin, die onderzoek deed naar de effecten van de condensuitstoot van vliegtuigen (contrails), kreeg een unieke kans in de schoot geworpen. Gedurende drie dagen bleven alle commercieële vluchten aan de grond. Travis maakte gebruik van een netwerk van 5000 weerstations en analyseerde de gegevens over deze periode. De uitkomsten waren schokkend. Dr. Standhill emigreerde in de vijftiger jaren naar Israël en was er belast met de aanleg van irrigatiekanalen. Voorafgaand aan de projecten werd o.a. de zonne-intensiteit gemeten. Twintig jaar later besloot Standhill de metingen, die in de vijftiger jaren waren gedaan, te herhalen. Ook hier waren de uitkomsten dramatisch. Vergeleken met de 50er jaren was de zonne-intensiteit met 22% afgenomen. Er was hier niet sprake van een geïsoleerd probleem. Wereldwijd was de zonne-intensiteit afgenomen. Van 6% in Antarctica tot 20% in de Sovjet-Unie. Standhill was de eerste, die het fenomeen Global Dimming onder de aandacht van klimatologen bracht. Er werd echter weinig aandacht aan besteed. Men hield zich voornamelijk bezig met de toenemende opwarming van de aarde, zoals die in de vorige eeuw begon. Zelfs toen Jerry Standhill het fenomeen wereldwijd aantoonde, bleef hij een roepende in de woestijn.
In de zeventiger en tachtiger jaren werd de Afrikaanse Sahel geteisterd door droogte. Twintig jaar lang bleven de moessonregens uit. Vernietigend voor mens en dier. Miljoenen doden en tientallen miljoenen Afrikanen van huis en haard verdreven. Recente inzichten verbinden deze menselijke ramp met Global Dimming. Vervuilde wolken hebben invloed op de mate van opwarming en de regenval. Er zijn aanwijzingen dat door het effect van Global Dimming in die periode de oceaan onvoldoende opwarmde en de monsoen daarom uitbleef. Een huiveringwekkende gedachte dat deze tragedie veroorzaakt zou zijn door onze uitlaatgassen en andere emissies in de atmosfeer. Het betekent eveneens dat een ramp van deze omvang zich opnieuw voor zou kunnen doen. Ramanathan spreekt zijn bezorgdheid over deze effecten. In Aziè zijn 3,6 miljard mensen afhankelijk van deze jaarlijkse regens.
In de vorige eeuw is er veel geïnvesteerd in het terugbrengen van de zichtbare luchtverontreiging. Filters in schoorstenen en automotoren dragen bij aan een schonere lucht en deze maatregelen hebben effect. De smog in de steden vermindert en de versluiering neemt langzaam af. Goed nieuws voor de Sahel? Helaas, er zit hier een kolossale adder onder het gras. Het remmende effect op de opwarming zou verdwijnen, waardoor de gevolgen van de opwarming zouden toenemen. Dit scenario, doorgerekend in klimaatmodellen, voorspellen temperatuurstijgingen tot 10 graden aan het einde van deze eeuw.
Paul Travis's rapport over het effect van condensuitstoot (contails) was een sensatie. Hij toonde aan dat in deze korte periode van drie "vliegtuigloze" dagen in september 2001 het verschil tussen de hoogste dag- en de laagste nachttemperatuur ruim 1 graad Celsius was toegenomen. Een overweldigend effect voor het wegnemen van een oorzaak van Global Dimming, namelijk het vliegverkeer. Welke gevolgen zou dit wereldwijd kunnen hebben. Global Dimming beschermt ons daarentegen ook tegen de effecten van de opwarming. Pakken we de zichtbare luchtverontreiniging aan en gaat de emissie van broeikasgassen onverminderd voort, dan zijn de gevolgen katastrofaal. De gemiddelde temperaturen in West-Europa zijn de afgelopen decennia gestegen. Met als macaber hoogtepunt de zomer van 2003. Duizenden bejaarden bezweken in Zuid-Europa aan een hittegolf. Bosbranden en overstromingen teisterden Zuid- en Midden-Europa en de gletsjers in de Alpen smolten.
Peter Cox, een bekend klimatoloog, beweert dat we de werkelijke gevolgen van de uitstooot van broeikasgassen hebben onderschat. Het verschijnsel Global Dimming heeft de opwarming juist afgeremd. Leiden onze klimaatplannen tot een vermindering van Global Dimming, dan zal door het broeikaseffect de temperatuur sneller stijgen. Cox zegt dat bij onveranderd beleid Engeland (en Nederland) over 25 jaar een klimaat zullen hebben vergelijkbaar met Noord-Afrika nu. Het overgrote gedeelte van de flora en fauna zal, in snel tempo, verdwijnen. De zeespiegel zal stijgen (schattingen gaan tot plus 7 meter) omdat het Groenlandse landijs zal smelten. Veel bevolkingsrijke gebieden en belangrijke steden worden hierdoor bedreigd. Maar een temperatuurstijging van meer dan vijf graden, zoals algemeen wordt voorspeld, maakt grote gebieden op onze aardbol onbewoonbaar. Door de opwarming zal ook het tropisch regenwoud afsterven, met gigantische bosbranden en dus CO2 uitstoot, tot gevolg. Cox suggereert dat een temperatuurstijging van tien graden aan het eind van deze eeuw mogelijk lijkt. Een "point of no-return" is, volgens Cox, wanneer de ijskap van Groenland begint te smelten. Volgens hem zal dit in 2030, met onveranderd beleid, het geval zijn.
Door deze temperatuurstijgingen zal het Nederlandse landschap dramatisch veranderen. Het huidige vruchtbare, groene land zal veranderen in een savanne of woestijn. In de winter zullen we te maken krijgen met overstromingen en in de zomer met zandstormen. Is het voorafgaande al niet onheilspellend genoeg. Een opwarming van een graad of tien brengt een ander proces op gang. Op de bodem van de oceaan en in de bodem van de taiga en toendra (permafrost) liggen kolossale hoeveelheden methaan, in vaste vorm, opgeslagen. De voorspelde opwarming zou betekenen dat een gigantische hoeveelheid methaan in de atmosfeer terecht komt. Methaan is een acht maal agressiever broeikasgas dan CO2. Schattingen over de hoeveelheid methaan gaan tot 10 miljard ton (1 ton is duizend kilo).
Hierdoor wordt de temperatuur nog verder omhooggedreven. Het gaat dan om de meest dramatische verandering in vier miljard jaar. Uitstoot vergroten om de opwarming tegen te gaan is geen optie. Pas nu begint men in te zien welke dramatische gezondheidseffecten deze luchtverontreiging heeft. De enige richting, die soelaas biedt, is het drastisch terugdringen van het gebruik van fossiele brandstoffen. We zullen onze economie, onze mobiliteit en ons comfort drastisch aan moeten passen. Dit hoeft echter op geen enkele manier een achteruitgang te betekenen. Een satellietfoto van onze aarde bij nacht, laat precies zien, waar met energie gesmeten wordt. Global Warming en Global Dimming moeten bij de wortel worden aangepakt. De afspraken in Kopenhagen gemaakt, zijn een lachertje vergeleken bij de ernst van de problematiek. Een naderende catastrofe, die in eerste instantie de armsten der armen zal treffen, maar aan niemand voorbij zal gaan. Kort en bondig komt het hier op neer. We moeten het gebruik van kolen, gas en olie tot een minimum beperken. De mens staat voor het eerst in haar bestaan voor keuzes, die tot ver in de toekomst zullen reiken. Wij hebben de doos van Pandora geopend en we zijn ook de enigen, die deze weer kunnen sluiten.
